پروتکل رونز چیست؟

پروتکل رونز (Runes protocol) چیست؟،در دو سال اخیر، اکوسیستم بیت کوین شاهد تکامل قابل توجهی بوده است که شامل توسعه توکن‌های قابل تعویض و غیرقابل تعویض می‌شود. این توکن‌ها در حال حاضر به ارزش بازاری بیش از ۲ میلیارد دلار رسیده‌اند و توانسته‌اند صدها میلیون دلار درآمد برای ماینرهای این شبکه به ارمغان بیاورند. اوردینالز اولین پروتکلی بود که امکان ایجاد توکن‌های غیرقابل تعویض (NFTها) در شبکه بیت کوین را فراهم کرد. پس از آن، استاندارد BRC-20 به معرفی ساخت توکن‌های قابل تعویض پرداخت. اکنون، توسعه‌دهنده پروتکل اوردینالز یک پروتکل جدید به نام رونز (Runes) را معرفی کرده است که ممکن است جایگزین مناسبی برای استاندارد توکن‌سازی BRC-20 در بیت کوین باشد.

پروتکل رونز (Runes protocol) چیست؟

پروتکل رونز (Runes protocol) یک استاندارد جدید برای توکن‌سازی در بلاک چین بیت کوین است که به کاربران این امکان را می‌دهد تا توکن‌های قابل تعویض (Fungible) را در شبکه بیت کوین ایجاد کنند. این پروتکل به احتمال زیاد در پایان فروردین و هم‌زمان با هاوینگ بیت کوین راه‌اندازی خواهد شد و قرار است در بلوک ۸۴۰٬۰۰۰ بیت کوین فعال شود.

پروتکل رونز (Runes protocol) توسط کیسی رودآرمور، توسعه‌دهنده پروتکل اوردینالز (Ordinals)، طراحی شده است. رودآرمور این پروتکل را در سپتامبر ۲۰۲۳ معرفی کرد و آن را به‌عنوان یک جایگزین ساده‌تر و بهینه‌تر برای استاندارد BRC-20 در نظر گرفت. اگرچه پروتکل رونز (Runes protocol) هنوز به‌طور رسمی راه‌اندازی نشده است، اما چندین پروژه در انتظار راه‌اندازی این استاندارد و انتقال به آن هستند که از جمله این پروژه‌ها می‌توان به Runealpha، PipeBTC و RSIC اشاره کرد.

توکن‌هایی که با استفاده از پروتکل رونز (Runes protocol) ساخته می‌شوند، “رون” (Rune) نام دارند و مستقیماً در بلاک چین بیت کوین صادر می‌شوند. توجه داشته باشید که پروتکل رونز (Runes protocol) با ارز دیجیتال RUNE، توکن بومی شبکه تورچین (Thorchain)، متفاوت است و هیچ ارتباطی با آن ندارد.رودآرمور در ماه فوریه در یکی از قسمت‌های پادکست خود به نام Hell Money اظهار کرده که این پروتکل عمدتاً برای ساخت میم کوین‌ها طراحی شده است و گفت:
“من بستری را فراهم می‌کنم تا مردم بتوانند شت کوین بسازند.”

نحوه عملکرد پروتکل رونز (Runes protocol)

برای درک نحوه عملکرد پروتکل رونز (Runes protocol) در شبکه بیت کوین، آشنایی با دو مفهوم کلیدی ضروری است:

مدل تراکنش UTXO بیت کوین

کد عملیاتی OP_RETURN

در مدل تراکنش UTXO (خروجی تراکنش خرج نشده)، تمام دارایی‌های موجود در دفتر کل کاربر برای هر تراکنش مصرف می‌شود. در این فرآیند، یک الگوریتم موجودی جدید را پس از انتقال مقدار مشخصی از توکن‌ها به گیرنده محاسبه می‌کند. هر UTXO می‌تواند شامل هر تعداد Runes و مقادیر مختلفی از آن‌ها باشد.

برخلاف پروتکل اوردینالز، پروتکل رونز (Runes protocol) داده‌ها را در بخش ویتنس (Witness) تراکنش ذخیره نمی‌کند. ویتنس که به‌دنبال ارتقای SegWit معرفی شد، قالب تراکنش بیت کوین را به دو بخش تقسیم می‌کند. بخش اول شامل آدرس‌های کیف پول فرستنده و گیرنده است، در حالی که بخش ویتنس حاوی امضاهای تراکنش می‌باشد. در پروتکل رونز (Runes protocol)، داده‌ها از جمله حکاکی‌ها، مینت‌ها و پیام‌های انتقال به جای ذخیره در بخش ویتنس، در OP_RETURN ذخیره می‌شوند. این ویژگی پروتکل‌های Ordinals و Runes را از یکدیگر متمایز می‌کند.

کد عملیاتی OP_RETURN به کاربران این امکان را می‌دهد که داده‌های اضافی را به تراکنش‌های بیت کوین ضمیمه کنند، بدون اینکه تاثیری منفی بر کارایی شبکه داشته باشد. این کد به کاربران اجازه می‌دهد حداکثر ۸۰ بایت داده را به تراکنش‌های غیرقابل مصرف اضافه کنند. این داده‌ها می‌توانند شامل اطلاعات مربوط به توکن‌ها، مانند نام، شناسه، نماد، فرمان‌های مربوط به اقدامات خاص و دیگر داده‌های ضروری باشند. استفاده از OP_RETURN در پروتکل رونز (Runes protocol) باعث می‌شود که تراکنش‌ها کارآمدتر باقی بمانند و فشار روی شبکه به حداقل برسد، در حالی که تجربه کاربری را بهبود می‌بخشد.

هدف از ایجاد پروتکل رونز (Runes protocol)

در حالی که استانداردهای توکن BRC-20 و SRC-20 پیش از این وجود داشته‌اند، این استانداردها بر اساس نظریه Ordinals عمل می‌کنند که می‌تواند منجر به ایجاد UTXOهای «غیرضروری» شود. این مسئله می‌تواند باعث شلوغی شبکه و افزایش زمان و هزینه تراکنش‌ها، همچنین کاهش اعتماد در فرآیندها شود. پروتکل رونز (Runes protocol) برای رفع این مشکل توسعه یافته است و هدف آن کاهش تولید UTXOهای «اضافی» در شبکه و کاهش ترافیک آن است. از آنجایی که پروتکل رونز (Runes protocol) تولید UTXOهای غیرضروری را کاهش می‌دهد، دارای کمترین ردپای آنچین بوده و کارایی کلی شبکه را بهبود می‌بخشد.

تفاوت‌های کلیدی پروتکل رونز (Runes protocol) و استاندارد BRC-20

پروتکل رونز (Runes protocol) با استاندارد BRC-20 تفاوت‌هایی اساسی دارد. استاندارد BRC-20 پیچیده‌تر است و بر مبنای UTXO عمل نمی‌کند، در حالی که هدف پروتکل رونز (Runes protocol) این است که به عنوان جایگزینی ساده‌تر و کاراتر برای BRC-20 عمل کند.

رودآمور پروتکل رونز (Runes protocol) را به عنوان یک استاندارد توکن معرفی کرده است که می‌تواند برخی از مشکلات BRC-20 را برطرف کند. این پروتکل نسبت به BRC-20 ساده‌تر است و امنیت بیشتری برای کاربران فراهم می‌آورد. علاوه بر این، رونز یک پروتکل مستقل است و برخلاف BRC-20 به اوردینالز وابسته نیست. در حالی که از طریق BRC-20 کاربران تنها می‌توانند یک نوع توکن را با یک اینسکریپشن به یک مقصد خاص انتقال دهند، پروتکل رونز (Runes protocol) این امکان را به کاربران می‌دهد تا توکن‌های مختلف را در یک تراکنش واحد توزیع کنند، به طوری که هر تعداد Runes از ورودی‌ها به خروجی‌ها منتقل می‌شود.

یکی دیگر از تفاوت‌های اصلی بین پروتکل رونز (Runes protocol) و BRC-20 این است که در پروتکل رونز (Runes protocol)، توکن‌های ایجاد شده یا مینت شده از طریق تراکنش‌های دارای خطا سوزانده می‌شوند، که این امر کاربران را تشویق می‌کند تا UTXO را به درستی مدیریت کنند. بر خلاف این، پروتکل BRC-20 به کاربران این امکان را می‌دهد که در صورت بروز اشتباه، دوباره تلاش کنند.

علاوه بر این، پروتکل رونز (Runes protocol) در مقایسه با سایر پروتکل‌های بیت کوین مانند RGB و Taproot برتری دارد، زیرا این پروتکل‌ها بر داده‌های آفچین متکی هستند. پروتکل رونز (Runes protocol) کاملاً آنچین است و نیازی به توکن بومی ندارد. به عنوان مثال، پروتکل Taproot Assets از UTXOها برای تراکنش‌ها استفاده می‌کند، اما متادیتای دارایی‌ها را به صورت آفچین ذخیره می‌کند. از طرف دیگر، پروتکل Counterparty که بر بستر بلاک‌چین بیت کوین ساخته شده است، برای برخی عملیات خود به توکن بومی نیاز دارد و مبتنی بر UTXO نیست.

بررسی حکاکی و مینت پروتکل رونز (Runes protocol)

فرآیند ایجاد یک Rune جدید تحت عنوان “حکاکی” (Etching) شناخته می‌شود. کاربرانی که قصد دارند یک Rune جدید حکاکی کنند، باید اطلاعاتی همچون نام، نماد، شناسه، مقدار عرضه، تقسیم‌پذیری و سایر پارامترهای مربوط به تولید و توزیع Rune را در خروجی OP_RETURN وارد کنند. علاوه بر این، سازندگان می‌توانند قابلیت پری‌ماین (Premine) را در فرآیند حکاکی گنجانده و قبل از عرضه عمومی، بخشی از عرضه توکن را برای خود اختصاص دهند.

پس از حکاکی، توکن‌های رونز می‌توانند از طریق دو روش مینت باز یا بسته ضرب شوند. Open Minting به هر کسی این امکان را می‌دهد که پس از حکاکی اولیه، Rune را ضرب کند. در مقابل، Minting بسته تنها زمانی اجازه می‌دهد که توکن‌های جدید ایجاد شوند که شرایط از پیش تعیین‌شده مانند یک دوره زمانی خاص، برآورده شوند؛ پس از پایان این دوره، فرآیند مینت متوقف شده و عرضه توکن محدود می‌شود.

اگر تراکنش مربوط به Rune به دلیل پیام نامعتبر پروتکل با شکست مواجه شود، توکن‌های مربوطه سوزانده می‌شوند تا از ایجاد تصادفی توکن‌ها جلوگیری شود.

مزایا و چالش های پروتکل رونز (Runes protocol)

مزایا

کاربران بیشتر

پروتکل رونز (Runes protocol) این امکان را برای پروژه‌های ارز دیجیتال فراهم می‌آورد تا انواع مختلفی از توکن‌ها مانند توکن‌های حاکمیتی، استیبل کوین‌ها و توکن‌های اوراق بهادار را در شبکه بیت کوین ایجاد کنند. این ویژگی باعث گسترش کاربردهای شبکه بیت کوین و جذب کاربران بیشتر می‌شود و در نهایت به مقبولیت بیشتر این شبکه کمک می‌کند.

درآمد بیشتر

با افزایش استفاده از پروتکل رونز (Runes protocol) و توکن‌های آن، کارمزدهای بیشتری در شبکه بیت کوین پرداخت می‌شود. این امر موجب افزایش درآمد ماینرها و تشویق آن‌ها به فعالیت بیشتر در شبکه می‌شود. با توجه به هاوینگ پیش‌رو که پاداش استخراج بیت کوین را کاهش خواهد داد، این انگیزه برای ماینرها بسیار مهم است.

نوآوری

پروتکل رونز (Runes protocol) به توسعه‌دهندگان انگیزه می‌دهد تا پروژه‌های نوآورانه‌ای را در شبکه بیت کوین ایجاد کرده و کاربردهای جدیدی را به این شبکه اضافه کنند.

سادگی در صدور توکن‌های مثلی

پروتکل رونز (Runes protocol) این امکان را برای توسعه‌دهندگان فراهم می‌کند تا به‌راحتی و به‌طور مستقیم توکن‌های خود را در شبکه بیت کوین راه‌اندازی کنند.

چالش‌ها

رقابت با استاندارد توکن BRC-20: استاندارد BRC-20 به‌طور گسترده‌ای پذیرفته شده است و پروتکل رونز (Runes protocol) با آن رقابت می‌کند.

سوزاندن توکن‌های ناشی از خطا: سوزاندن توکن‌های ایجاد شده به دلیل خطا ممکن است بر تجربه کاربری تاثیر منفی بگذارد.

عدم اثبات به عنوان استاندارد رسمی: پروتکل رونز (Runes protocol) هنوز به‌عنوان یک استاندارد رسمی برای توکن‌سازی در شبکه بیت کوین شناخته نشده و باید خود را در این زمینه اثبات کند.

اکوسیستم در حال رشد پروتکل رونز (Runes protocol)

با توجه به اینکه پروتکل Runes قرار است همزمان با هاوینگ بیت کوین فعال شود، سازندگان بیت کوین در حال آماده‌سازی زیرساخت‌های لازم برای پشتیبانی از توکن‌های Runes هستند. در اینجا نگاهی به اکوسیستم در حال رشد پروتکل Runes داریم:

مارکت‌پلیس‌های Runes

مارکت‌پلیس‌های Runes پلتفرم‌هایی هستند که کاربران می‌توانند پس از راه‌اندازی این پروتکل، با استفاده از کیف پول خود، توکن‌های رون را خرید و فروش کنند. در حال حاضر، سرمایه‌گذاران می‌توانند توکن‌هایی همچون Runestone، RSIC، Rune Pups و RuneX: Unnamed را در مارکت‌پلیس Magic Eden معامله کنند.

لانچ‌پدهای Runes

لانچ‌پدهای Runes وب‌سایت‌هایی هستند که پروژه‌ها می‌توانند توکن‌های خود را در آن‌ها راه‌اندازی و توزیع کنند. مارکت‌پلیس‌های Magic Eden و BitX دارای لانچ‌پدهایی هستند که از بازاریابی این پروژه‌ها پشتیبانی می‌کنند. علاوه بر این، پروژه‌های توکن Runes می‌توانند در پلتفرم‌های دیگری نظیر Meta Runes، CraftRunes و Runes Terminal نیز راه‌اندازی شوند.

پلتفرم‌های وام‌دهی Runes

پلتفرم‌های وام‌دهی Runes، برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps) هستند که به کاربران این امکان را می‌دهند تا به‌طور مستقیم از طریق کیف پول خود، توکن‌های رونز را قرض دهند.
Fluid Tokens یکی از نمونه‌های DAppهای وام‌دهنده در شبکه بیت‌کوین است که وام‌دهی و قرض گرفتن بدون مجوز را از طریق پروتکل‌های Runes و Ordinals امکان‌پذیر می‌سازد.

کیف پول‌های Runes

با اینکه پروتکل Runes بر بستر بلاکچین بیت کوین ساخته می‌شود، برای مدیریت دارایی‌های آن به کیف پول‌های خاص نیاز است. کاربران می‌توانند از کیف پول‌هایی مانند Xverse که از توکن‌های BRC-20 نیز پشتیبانی می‌کند، برای مدیریت توکن‌های Runes خود استفاده کنند.

بهترین پروژه های پروتکل رونز (Runes protocol)

رون استون (Runestone)

رون استون یکی از پروژه‌های برجسته‌ای است که به پروتکل رونز (Runes protocol) ملحق شده است. این پروژه توسط شخصی با نام مستعار Leonidass راه‌اندازی شده و شامل یک کالکشن بزرگ از ۱۱۲,۳۸۳ آیتم مختلف است. کل این کالکشن به کاربران قدیمی پروتکل اوردینالز به صورت ایردراپ تخصیص داده شد.
توکن‌های کالکشن رون استون به صورت رایگان به کیف پول‌های کاربران پروتکل اوردینالز واریز شده است. هولدرهای این کالکشن بخشی از ایردراپ میم‌کوین رونز را دریافت خواهند کرد و احتمالاً پروژه‌های دیگر اوردینالز نیز بخش‌هایی از ایردراپ‌های خود را به هولدرهای این کالکشن اختصاص خواهند داد.

متاپروتکل آرسیک (RSIC Metaprotocol)

متاپروتکل آرسیک یکی از پروژه‌های معتبر پروتکل رونز (Runes protocol) است که در ژانویه ۲۰۲۴ به صورت رایگان به هولدرهای کالکشن‌های مختلف اوردینالز ایردراپ شد. این کالکشن توسط گروهی از توسعه‌دهندگان ناشناس به نام Runecoin ساخته شده و شامل ۲۱,۰۰۰ آیتم مختلف است.
RSICها به عنوان واحدهای ماینینگ عمل می‌کنند که توکن‌های رونز منتشر نشده را برای هولدرها جمع‌آوری می‌کنند. هرچه یک کاربر مدت بیشتری RSIC را نگهداری کند، سهم بیشتری از توکن‌های آینده به او تعلق می‌گیرد. توجه داشته باشید که در صورت انتقال RSIC، توکن‌های ماین شده به کیف پول جدید منتقل نخواهند شد و در کیف پول اولیه باقی می‌مانند.

پروژه BTC Machine

پروژه BTC Machine یکی از اولین کالکشن‌های اوردینالز است که توکن BRC-20 به نام ZBIT را منتشر کرده است. حالا این پروژه قصد دارد توکن ZBIT را از یک توکن BRC-20 به یک توکن رونز تبدیل کند.
همچنین، همانند RSIC، هولدرهای این کالکشن نیز سهمی از توکن‌های آینده رونز دریافت خواهند کرد. پروژه BTC Machine در حال توسعه یک بازی به نام Satoria است و اعلام کرده که بخشی از توکن‌های رونز ZBIT را به هولدرهای کالکشن Runestone ایردراپ خواهد کرد.

پاپس (PUPS)

توکن PUPS نیز مانند ZBIT یک توکن BRC-20 است که قصد دارد به یک توکن رونز تبدیل شود. طبق اطلاعیه منتشر شده در صفحه توییتر پروژه، ۷۷٪ از توکن‌های رونز این پروژه به هولدرهای توکن PUPS مبتنی بر استاندارد BRC-20 و ۲۳٪ آن به هولدرهای کالکشن Rune Pups ایردراپ خواهد شد. توکن‌های PUPS هیچ کاربردی ندارند و تنها به عنوان میم‌کوین‌هایی هستند که توسط جامعه کاربران کنترل می‌شوند.

رونز ترمینال (RunesTerminal)

رونز ترمینال یکی از پروژه‌هایی است که در مدت کوتاه رشد چشمگیری داشته و اکنون قصد دارد از زیرساخت پروتکل رونز (Runes protocol) برای توسعه قابلیت‌های مختلف استفاده کند. رونز ترمینال به زودی یک کالکشن اوردینالز به نام ApeOdyssey و یک توکن رونز به نام RUNI راه‌اندازی خواهد کرد.

سوالات متداول

• پروتکل رونز (Runes protocol) چیست؟

پروتکل رونز (Runes protocol) یک استاندارد توکن‌سازی برای بلاک چین بیت کوین است که به کاربران امکان می‌دهد تا توکن‌های قابل تعویض (Fungible) را به‌راحتی در این شبکه ایجاد کنند.

• چه تفاوتی بین پروتکل رونز (Runes protocol) و BRC-20 وجود دارد؟

پروتکل رونز (Runes protocol) نسبت به BRC-20 ساده‌تر است و به‌جای استفاده از داده‌ها در بخش ویتنس تراکنش‌ها، از بخش OP_RETURN برای ذخیره داده‌ها استفاده می‌کند. این ویژگی باعث کاهش UTXOهای اضافی و بهبود کارایی شبکه می‌شود.

• پروتکل رونز (Runes protocol) چگونه کار می‌کند؟

در پروتکل رونز (Runes protocol)، کاربران می‌توانند توکن‌های قابل تعویض (Fungible) را با استفاده از حکاکی (Etching) و مینت (Minting) در شبکه بیت کوین ایجاد کنند. این پروتکل اجازه می‌دهد که توکن‌ها به‌طور مستقیم در بلاک چین بیت کوین صادر شوند.

• آیا پروتکل رونز (Runes protocol) به اوردینالز وابسته است؟

خیر، پروتکل رونز (Runes protocol) مستقل از اوردینالز است و برخلاف BRC-20 به هیچ پروتکلی غیر از خود وابسته نیست.

• پری‌ماین (Premine) در پروتکل رونز (Runes protocol) چیست؟

پری‌ماین به سازندگان پروتکل اجازه می‌دهد تا قبل از عرضه عمومی، بخشی از توکن‌ها را برای خود اختصاص دهند. این ویژگی در فرآیند حکاکی (Etching) پروتکل رونز (Runes protocol) قابل استفاده است.

• چه پروژه‌هایی از پروتکل رونز (Runes protocol) استفاده می‌کنند؟

پروژه‌هایی مانند Runestone، RSIC و BTC Machine از پروتکل رونز (Runes protocol) استفاده می‌کنند و قصد دارند توکن‌های خود را بر اساس این پروتکل منتشر کنند.

• چگونه می‌توان توکن‌های رونز را خریداری کرد؟

توکن‌های رونز از طریق مارکت‌پلیس‌های مختلف مانند Magic Eden قابل خریداری و فروش هستند. کاربران می‌توانند پس از راه‌اندازی پروتکل رونز (Runes protocol)، با استفاده از کیف پول خود توکن‌ها را معامله کنند.

• چه پلتفرم‌هایی از پروتکل رونز (Runes protocol) پشتیبانی می‌کنند؟

پلتفرم‌هایی مانند Magic Eden و BitX به کاربران این امکان را می‌دهند که پروژه‌های خود را با استفاده از پروتکل رونز (Runes protocol) راه‌اندازی کنند. همچنین پلتفرم‌های Meta Runes، CraftRunes و Runes Terminal نیز از این پروتکل پشتیبانی می‌کنند.

• چگونه توکن‌های رونز می‌توانند به‌طور گسترده استفاده شوند؟

پروتکل رونز (Runes protocol) به پروژه‌های مختلف این امکان را می‌دهد که توکن‌هایی همچون توکن‌های حاکمیتی، استیبل‌کوین‌ها و میم‌کوین‌ها را در شبکه بیت کوین ایجاد کنند که باعث جذب کاربران بیشتر و گسترش استفاده از شبکه بیت کوین می‌شود.

• آیا پروتکل رونز (Runes protocol) به امنیت شبکه بیت کوین کمک می‌کند؟

بله، پروتکل رونز (Runes protocol) به دلیل استفاده از ذخیره‌سازی داده‌ها در بخش OP_RETURN، باعث کاهش فشار روی شبکه و افزایش کارایی آن می‌شود که در نتیجه به امنیت و عملکرد بهتر شبکه بیت کوین کمک می‌کند.

سخن پایانی

پروتکل رونز (Runes protocol) یک تحول مهم در اکوسیستم بیت کوین به شمار می‌آید که با ارائه یک استاندارد ساده و کارآمد برای ساخت توکن‌های قابل تعویض، به پروژه‌ها و توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهد که به‌راحتی و به‌طور مستقیم در بلاک چین بیت کوین توکن‌های خود را راه‌اندازی کنند. این پروتکل با کاهش تولید UTXOهای غیرضروری، کارایی شبکه را افزایش می‌دهد و به کاهش فشار بر روی شبکه کمک می‌کند.

با توجه به این که پروتکل رونز (Runes protocol) مستقل از سایر پروتکل‌ها مانند اوردینالز است و به‌صورت آنچین عمل می‌کند، امکانات بسیاری برای نوآوری در پروژه‌های مختلف فراهم می‌آورد. این ویژگی‌ها و توانایی در مدیریت توکن‌ها به‌راحتی و با امنیت بیشتر، باعث می‌شود که رونز به یکی از ابزارهای جذاب برای توسعه‌دهندگان و کاربران در اکوسیستم بیت کوین تبدیل شود.

در نهایت، پروتکل رونز (Runes protocol) با ساده‌سازی فرآیند ایجاد توکن‌ها و ارائه امکانات جدید، می‌تواند به جذب کاربران بیشتر، ایجاد فرصت‌های جدید سرمایه‌گذاری و پشتیبانی از پروژه‌های نوآورانه در شبکه بیت کوین کمک کند و نقشی مهم در گسترش کاربردهای این شبکه ایفا نماید.

ممنون که تا پایان مقاله”پروتکل رونز (Runes protocol) چیست؟“همراه ما بودید

بیشتر بخوانید

• تفاوت پروتکل، پلتفرم و محصول در بلاکچین چیست؟
• ویرچوال پروتکل چیست؟
• متا پروتکل آلکانز چیست؟