دیپین (DePIN) چیست؟،فناوری بلاک چین همواره با هدف دموکراتیزه کردن صنایع مختلف پا به میدان گذاشته است. یکی از نوآوری‌های جدید در این حوزه، شبکه زیرساخت فیزیکی غیرمتمرکز یا همان “DePIN” است که در حال بازتعریف شیوه ساخت و مدیریت زیرساخت‌های فیزیکی می‌باشد. DePIN در واقع پلی است میان زیرساخت‌های واقعی و شبکه‌های دیجیتالی مبتنی بر بلاک چین؛ رویکردی که توسعه و مدیریت زیرساخت را به‌شکل غیرمتمرکز، مقرون‌به‌صرفه و قابل مقیاس ارائه می‌دهد.اگر نگاهی به ترندهای روز در کوین مارکت کپ بیندازید، در کنار مفاهیمی مانند اکوسیستم سولانا، توکن‌های BRC-20 و حوزه گیمینگ، نام DePIN نیز به چشم می‌خورد.
لیست عناوینی که در این مقاله برای شما زوم ارزی عزیز آماده کرده ایم:
دیپین (DePIN) چیست؟
اصطلاح DePIN مخفف Decentralized Physical Infrastructure Networks به معنای «شبکه‌های زیرساخت فیزیکی غیرمتمرکز» است. این مفهوم در نگاه اول پیچیده به نظر می‌رسد، اما در واقع پلی میان دنیای واقعی و فناوری بلاک‌چین است. DePIN به ما امکان می‌دهد تا زیرساخت‌های فیزیکی مانند شبکه‌های اینترنت، مخابرات، انرژی و فضای ذخیره‌سازی را به‌صورت غیرمتمرکز ایجاد، مدیریت و به اشتراک بگذاریم.
در این مدل، افراد و شرکت‌ها می‌توانند منابع مازاد خود مانند فضای ذخیره‌سازی یا اینترنت را در اختیار دیگران قرار دهند و در ازای آن توکن و پاداش دریافت کنند. از سوی دیگر، کاربران هم با هزینه کمتر از این منابع بهره‌مند می‌شوند. این تعامل باعث ایجاد سیستمی برد-برد می‌شود که نیاز به نهادهای متمرکز را کاهش می‌دهد.
DePIN حوزه‌هایی مانند سرویس‌های ابری، شبکه‌های بی‌سیم، رندرینگ، استریمینگ، هاستینگ و حتی یادگیری ماشین را در بر می‌گیرد و در مسیر گسترش اینترنت اشیا در اکوسیستم وب ۳ حرکت می‌کند.
نکته مهم: در جست‌وجوها ممکن است با «Deepin» (توزیع لینوکس) نیز مواجه شوید که ارتباطی با این مفهوم ندارد. برای دنبال‌کردن پروژه‌ها و ترندهای مربوط به DePIN، توییتر منبع به‌روزتری نسبت به سایر منابع است.
دیپین (DePIN) چگونه به وجود آمد؟
اگر به آبان ۱۴۰۰ (نوامبر ۲۰۲۱) برگردیم، پروژه IoTeX را می‌بینیم که برای نخستین‌بار مفهومی به نام MachineFi را معرفی کرد؛ عنوانی که هدف آن توصیف اتصال دستگاه‌ها و زیرساخت‌های فیزیکی به شبکه‌های بلاک‌چینی بود. حدود یک سال بعد، در آبان ۱۴۰۱ (نوامبر ۲۰۲۲)، شرکت تحقیقاتی Messari اصطلاح DePIN را برای این حوزه به‌کار برد و از آن زمان این واژه به عنوان تیتر اصلی این ترند شناخته شد.
در این میان، واژه‌ای دیگر به نام TIPINs هم در تیر ۱۴۰۱ (جولای ۲۰۲۲) مطرح شد که به شبکه‌هایی اشاره دارد که با استفاده از توکن‌های اختصاصی، به مشارکت‌کنندگان خود پاداش می‌دهند. این مدل اقتصادی به کاربران انگیزه می‌دهد تا در ساخت، نگهداری و توسعه زیرساخت‌های فیزیکی نقش فعالی داشته باشند.
نکته مهم و متمایز در مورد DePIN این است که برخلاف بسیاری از مفاهیم انتزاعی در بلاک‌چین، مستقیماً با دنیای واقعی در ارتباط است. از این رو، شباهت‌هایی با حوزه RWA (دارایی‌های دنیای واقعی) دارد و همین ویژگی کاربردی می‌تواند برای کاربران عام و سرمایه‌گذاران، جذاب‌تر و ملموس‌تر باشد.
در تصویر زیر نیز می‌بینیم که چگونه شبکه‌های DePIN با استفاده از مشوق‌های توکنی، اعضای جامعه را به مشارکت فعال در این اکوسیستم دعوت می‌کنند.
نحوه عملکرد دیپین (DePIN)
در سیستم DePIN، یک ارتباط ساختاری میان زیرساخت‌های فیزیکی و بلاک‌چین ایجاد می‌شود که از سه بخش اصلی تشکیل شده است: زیرساخت فیزیکی، میان‌افزار، و بلاک‌چین عمومی. هر یک از این اجزا نقش مهمی در عملکرد کل شبکه ایفا می‌کنند:
زیرساخت فیزیکی
این بخش می‌تواند شامل هر نوع سخت‌افزاری باشد؛ از روتر و حسگر گرفته تا پنل خورشیدی یا حتی تجهیزات ارتباطی. این تجهیزات معمولاً توسط ارائه‌دهندگان خصوصی اداره می‌شوند و در برخی موارد از قبل در مالکیت آن‌ها هستند. مشابه سیستم‌های اثبات کار (PoW) در بلاک‌چین، در DePIN نیز ارائه‌دهندگان می‌توانند منابع فیزیکی خود را به شبکه متصل کرده و از طریق مشارکت در عملکرد شبکه، پاداش دریافت کنند.
میان‌افزار
میان‌افزار نقش پل ارتباطی بین زیرساخت فیزیکی و بلاک‌چین را بر عهده دارد. عملکرد آن شبیه به اوراکل‌های غیرمتمرکز است و وظیفه دارد داده‌های دنیای واقعی که از زیرساخت‌ها جمع‌آوری شده‌اند را به شبکه بلاک‌چین انتقال دهد. این داده‌ها شامل میزان استفاده، عملکرد، و سایر اطلاعات مرتبط با تجهیزات فیزیکی هستند که مبنای تصمیم‌گیری و پرداخت در شبکه محسوب می‌شوند.
بلاک‌چین
بلاک‌چین به‌عنوان مرکز پردازش و مدیریت این اکوسیستم عمل می‌کند. اطلاعات ارسال‌شده از سوی میان‌افزار را پردازش کرده، تقاضا را بین ارائه‌دهندگان تقسیم می‌کند و پاداش‌ها را به‌صورت توکن‌های دیجیتال پرداخت می‌نماید. همچنین سیستم قیمت‌گذاری خدمات را تنظیم کرده و کاربران را به‌صورت خودکار بر اساس میزان مصرفشان شارژ می‌کند.
در مجموع، DePIN مدلی را ارائه می‌دهد که در آن منابع فیزیکی به‌شکل غیرمتمرکز و مبتنی بر فناوری بلاک‌چین به اشتراک گذاشته می‌شوند و کاربران و ارائه‌دهندگان از تعاملات شفاف، خودکار و توکن‌محور بهره‌مند می‌گردند.
آشنایی با چرخه دیپین (DePIN)
هدف اصلی DePIN ایجاد زیرساخت‌های فیزیکی کارآمدتر از نظر منابع، با استفاده از مشوق‌های اقتصادی است. در گام نخست، ارائه‌دهندگان تشویق می‌شوند تا تجهیزات فیزیکی خود را به شبکه‌ای غیرمتمرکز اختصاص دهند. بسیاری از این تجهیزات ممکن است بلااستفاده یا کم‌کاربرد باشند، اما در قالب DePIN می‌توانند به منبع درآمد تبدیل شوند. این تجهیزات در اختیار کاربران شبکه قرار می‌گیرند و درآمد حاصل از خدمات، از طریق پرداختی‌های کاربران تأمین می‌شود.
از سوی دیگر، کاربران نیز به دلیل هزینه کمتر و دسترسی سریع‌تر، نسبت به زیرساخت‌های سنتی جذب این شبکه می‌شوند. با افزایش کاربران و کاربرد، ارزش توکن بومی شبکه بالا می‌رود. این رشد قیمتی، سرمایه‌گذاران و ارائه‌دهندگان بیشتری را به اکوسیستم وارد می‌کند و در نتیجه، شبکه گسترش می‌یابد.
به این ترتیب، یک چرخه مثبت و خودتقویت‌کننده شکل می‌گیرد که در آن هرچه مشارکت بیشتر شود، کارایی و سودآوری نیز افزایش می‌یابد. همین چرخه، موتور محرک رشد و توسعه DePIN به‌شمار می‌رود.
معرفی انواع دیپین (DePIN)
شبکه‌های منابع فیزیکی (PRNs)
شامل زیرساخت‌هایی هستند که به‌صورت غیرمتمرکز و مکان‌محور فعالیت می‌کنند. در این مدل، ارائه‌دهندگان سخت‌افزارهایی مانند تجهیزات ارتباطی، حمل‌ونقل، انرژی و سایر زیرساخت‌های مشابه را در اختیار شبکه قرار می‌دهند تا خدماتی ارائه دهند که به مکان مشخصی وابسته‌اند. این منابع اغلب غیرقابل‌انتقال هستند، یعنی نمی‌توان آن‌ها را به سادگی جابه‌جا کرد و معمولاً در یک موقعیت ثابت مستقر می‌شوند.
شبکه‌های منابع دیجیتال (DRNs)
به اشتراک‌گذاری منابع دیجیتال قابل‌تعویض می‌پردازند. این منابع شامل قدرت پردازشی، پهنای باند یا فضای ذخیره‌سازی هستند که برخلاف منابع فیزیکی، وابسته به موقعیت جغرافیایی خاصی نیستند و به شکل سیال‌تری در دسترس قرار می‌گیرند.
نکته مهم این است که برای قرار گرفتن در دسته DePIN، هم شبکه‌های PRN و هم DRN باید ساختاری غیرمتمرکز داشته باشند. به‌عنوان نمونه، پلتفرمی مانند اوبر گرچه در حوزه حمل‌ونقل (PRN) فعال است، اما چون متمرکز عمل می‌کند، در چارچوب DePIN قرار نمی‌گیرد. به همین ترتیب، AWS نیز با وجود ارائه خدمات ذخیره‌سازی (DRN)، به دلیل ماهیت متمرکز خود، جزو DePIN محسوب نمی‌شود.
مزایا و معایب دیپین (DePIN)
مزایای DePIN
ایجاد بازار آزاد و غیرانحصاری
DePIN به کاربران و ارائه‌دهندگان این امکان را می‌دهد که بدون نیاز به مجوزهای پیچیده یا واسطه‌های متمرکز وارد بازار شده و منابع یا خدمات خود را ارائه دهند.
مقاومت در برابر سانسور
ساختار غیرمتمرکز این شبکه‌ها مانع از کنترل یا سانسور اطلاعات می‌شود و دسترسی آزاد به داده‌ها را برای همه فراهم می‌سازد.
توسعه‌پذیری و مقیاس‌پذیری بالا
به دلیل نبود نقاط متمرکز شکست، شبکه‌های DePIN به‌راحتی قابل گسترش هستند و می‌توانند با افزایش مشارکت‌کنندگان رشد طبیعی داشته باشند.
کاهش هزینه خدمات
با حذف واسطه‌ها و مدل‌های سنتی پرهزینه، خدمات ارائه‌شده در DePIN می‌توانند با قیمت‌های پایین‌تر و بهره‌وری بیشتر به دست کاربران برسند.
معایب DePIN
ریسک‌های امنیتی و حملات سایبری
ماهیّت دیجیتالی و باز این شبکه‌ها می‌تواند آن‌ها را در برابر هک‌ها، باگ‌ها یا حملات سایبری آسیب‌پذیر کند.
وابستگی به بازار ارزهای دیجیتال
نوسانات قیمت رمزارزها ممکن است روی درآمد ارائه‌دهندگان و ثبات اقتصادی اکوسیستم DePIN تأثیر منفی بگذارد.
دشواری رقابت با ساختارهای سنتی
از آنجا که DePIN هنوز نوظهور است، رقابت با شرکت‌های بزرگ و زیرساخت‌های متمرکز که از منابع و کاربران تثبیت‌شده بهره‌مندند، چالش‌برانگیز خواهد بود.
نیاز به دانش فنی بالا
راه‌اندازی، مدیریت و مشارکت در شبکه‌های DePIN مستلزم مهارت‌های تخصصی است که ممکن است برای بسیاری از کاربران مانع بزرگی محسوب شود.
آیا دیپین (DePIN) آینده درخشانی دارد؟
بر اساس داده‌های سایت کوین مارکت کپ، ارزش کل بازار پروژه‌های DePIN حدود ۲۱.۶۴ میلیارد دلار است و حجم معاملات ۲۴ ساعته آن به ۲.۳۸ میلیارد دلار می‌رسد.
این حوزه شامل زیرشاخه‌هایی مانند DeWi یا شبکه‌های بی‌سیم غیرمتمرکز نیز می‌شود که در صنعت مخابرات جایگاه ویژه‌ای دارند. پروژه‌هایی مانند هلیوم از پیشگامان این بخش به شمار می‌روند و هنوز طرفداران زیادی دارند. پاسخ به این سؤال که آیا آینده از آن DePIN است، مثبت است و دلایل آن را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
همکاری جمعی و هم‌افزایی
کاهش هزینه‌های زیرساخت‌های توزیع‌شده
ساختار غیرمتمرکز
ایجاد فضای نوآوری و رقابت آزاد
از سوی دیگر، اهمیت DePIN به این دلیل افزایش یافته که این پروژه‌ها کاربردهای عملی در دنیای واقعی دارند. برخی از مزایای کلیدی پروژه‌های DePIN عبارت‌اند از:
ایجاد زیرساخت‌های سریع‌تر و کارآمدتر
قابلیت مقیاس‌پذیری بالا بدون نیاز به مجوز
هم‌راستایی با نیازهای بازارهای محلی
افزایش شفافیت در بازار
امکان مالکیت تجمیعی و مشارکتی
پشتیبانی از ادغام پرداخت‌های خرد از طریق فناوری‌های دیفای
این ویژگی‌ها باعث می‌شوند که DePIN به‌عنوان یک انقلاب در توسعه زیرساخت‌های فیزیکی و دیجیتال غیرمتمرکز مطرح شود و چشم‌انداز روشنی برای آینده داشته باشد.
سوالات متداول
-
دیپین (DePIN) چیست؟
شبکه‌ای غیرمتمرکز برای ایجاد و مدیریت زیرساخت‌های فیزیکی با کمک فناوری بلاک‌چین.
-
نام DePIN از کجا آمده؟
مخفف عبارت Decentralized Physical Infrastructure Networks به معنی شبکه‌های زیرساخت فیزیکی غیرمتمرکز است.
-
هدف اصلی دیپین (DePIN) چیست؟
دموکراتیزه کردن و بهینه‌سازی استفاده از زیرساخت‌های فیزیکی در دنیا.
-
چه زیرساخت‌هایی در DePIN قرار می‌گیرند؟
از شبکه‌های بی‌سیم و اینترنت تا انرژی خورشیدی و ذخیره‌سازی داده.
-
چگونه ارائه‌دهندگان در DePIN پاداش می‌گیرند؟
با اشتراک‌گذاری زیرساخت‌های خود و دریافت توکن‌های مخصوص پروژه.
-
کاربران چه سودی از DePIN می‌برند؟
دسترسی به خدمات ارزان‌تر و غیرمتمرکز نسبت به مدل‌های سنتی.
-
فرق DePIN با شبکه‌های سنتی چیست؟
تمرکززدایی، هزینه کمتر و مشارکت آزاد بدون نیاز به مجوزهای متمرکز.
-
آیا DePIN فقط برای زیرساخت‌های فیزیکی است؟
بله، اما به کمک بلاک‌چین که این زیرساخت‌ها را به هم متصل می‌کند.
-
آیا DePIN در برابر حملات امن است؟
امنیت نسبی دارد اما به دلیل غیرمتمرکز بودن، همچنان چالش‌های امنیتی وجود دارد.
-
آینده DePIN چگونه است؟
با توجه به کاربردهای واقعی و مزایایش، آینده روشنی در توسعه زیرساخت‌های غیرمتمرکز دارد.
سخن پایانی
این روزها که بازار کریپتو مدام به‌دنبال ترندهای تازه است، بحث DePIN حسابی داغ شده و در شبکه‌های اجتماعی مثل توییتر فراوان درباره‌اش صحبت می‌کنند. دیپین (DePIN) در واقع به شبکه‌هایی می‌پردازد که زیرساخت‌های فیزیکی را به‌شکلی غیرمتمرکز فراهم می‌سازند؛ به این معنا که اگر شما اضافه پهنای باند در اختیار دارید، می‌توانید آن را در این شبکه‌ها با سایر کاربران به اشتراک بگذارید و در ازای آن درآمد کسب کنید. بنابراین، DePIN به‌عنوان روشی برای ایجاد درآمد غیرفعال، توجه زیادی را به خود جلب کرده است. از میان پروژه‌های مطرح در این عرصه، می‌توان ICP را نام برد که در هفته‌های اخیر عملکرد چشمگیری از خود نشان داده است.
ممنون که تا پایان مقاله”دیپین (DePIN) چیست؟“همراه ما بودید
نظرات کاربران