متا پروتکل آلکانز چیست؟،اگر در جریان تازه‌ترین تحولات دنیای بیت‌کوین باشید، احتمالاً با نام پروتکل «آلکانز» (Alkanes) برخورد کرده‌اید؛ فناوری نوظهوری که می‌تواند آغازگر موج جدیدی از رشد قیمت بیت‌کوین باشد. آلکانز یک متاپروتکل نوآورانه روی شبکه بیت‌کوین است که امکان اجرای قراردادهای هوشمند را فراهم می‌کند، بدون آنکه نیاز به اعتماد به لایه پایه یا استفاده از لایه‌های اجرایی خارجی و پل‌ها (bridges) باشد.
لیست عناوینی که در این مقاله برای شما زوم ارزی عزیز آماده کرده ایم:
متا پروتکل آلکانز چیست؟
متاپروتکل آلکانز (Alkanes) یک لایه نوآورانه بر بستر بلاکچین بیت‌کوین است که بدون ایجاد تغییر در لایه پایه و بدون نیاز به ابزارهای خارجی مانند بریج‌ها یا زنجیره‌های جانبی، امکان اجرای قراردادهای هوشمند و توسعه اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApps) را فراهم می‌کند.
در واقع، آلکانز با استفاده از قابلیت‌های موجود در بیت‌کوین، مانند تراکنش‌های Taproot و اسکریپت‌های خاص، به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهد که به‌صورت بومی (native) روی بیت‌کوین توکن‌سازی کرده و عملکردهای پیچیده‌تری را اجرا کنند؛ چیزی که پیش از این بیشتر در شبکه‌هایی مثل اتریوم ممکن بود.
آشنایی با متا پروتکل آلکانز
پروتکل آلکانز (Alkanes) یک متاپروتکل نوآورانه بر بستر بیت‌کوین است که توسط بنیان‌گذاران شرکت Oyl، یعنی الک تاگارت (Alec Taggart)، کول جوریسن (Cole Jorissen) و ری پالور (Ray Pulver) طراحی و توسعه یافته. این پروتکل به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد با استفاده از ماشین مجازی WASM (WebAssembly)، قراردادهای هوشمند را مستقیماً در لایه داده بیت‌کوین ثبت و اجرا کنند.
در حالی که قراردادهای هوشمند بخش جدایی‌ناپذیری از بلاکچین‌هایی مانند اتریوم و سولانا هستند، شبکه بیت‌کوین به‌طور ذاتی چنین قابلیتی ندارد. همین محدودیت باعث شده استفاده از بیت‌کوین در حوزه‌هایی مانند دیفای کمتر باشد. اما آلکانز با رویکردی نوآورانه، این مشکل را با فراهم‌کردن بستری برای اجرای قراردادهای هوشمند بومی، برطرف می‌کند.
آلکانز از ساختاری فشرده و کارآمد بهره می‌برد که با استفاده از بخش‌های Witness و OP_RETURN در تراکنش‌های بیت‌کوین، داده‌های مربوط به قراردادها را ذخیره و وضعیت‌ها را پیگیری می‌کند. این رویکرد تا حدی مشابه با پروتکل‌های Ordinals و Runes است که امکان ایجاد NFT و توکن‌های قابل‌تعویض روی بیت‌کوین را فراهم کرده‌اند، با این تفاوت که آلکانز علاوه بر این‌ها، از قراردادهای هوشمند مبتنی بر WASM نیز پشتیبانی می‌کند.
با استفاده از یک فریمورک ایندکس‌گذاری، وضعیت قراردادها به‌روزرسانی می‌شود و همه چیز به‌طور مستقیم با تأیید بلاک‌های بیت‌کوین همگام است. برخلاف استانداردهایی مثل BRC-20 یا Runes که تنها بر صدور و انتقال توکن‌ها تمرکز دارند، آلکانز امکاناتی فراتر در اختیار برنامه‌نویسان قرار می‌دهد؛ از جمله پیاده‌سازی بازارسازهای خودکار (AMM)، قراردادهای استیکینگ، مینت رایگان و سواپ NFTها — آن هم به‌صورت کاملاً غیرمتمرکز و بدون نیاز به اعتماد، مستقیماً روی خود شبکه بیت‌کوین.
آیا پروتکل آلکانز جایگزین اوردینالز یا رونز می شود؟
پروتکل آلکانز (Alkanes) قرار نیست جایگزینی برای اوردینالز (Ordinals) یا رونز (Runes) باشد، بلکه به‌گونه‌ای طراحی شده که در کنار این پروتکل‌ها فعالیت کند و آن‌ها را تکمیل کند. اگر اوردینالز را جرقه‌ای برای آغاز یک جنبش فرهنگی در شبکه بیت‌کوین بدانیم، آلکانز موتور محرکه‌ای است که این جنبش را وارد فاز جدیدی از نوآوری و توسعه کاربردی می‌کند.
در اکوسیستم بیت‌کوین، پروتکل‌های مختلف قابلیت تعامل با یکدیگر را دارند. به عنوان مثال، اگر یک اوردینال در اختیار دارید، می‌توانید از آن برای مینت یک دارایی جدید در آلکانز بهره ببرید. این ویژگی آلکانز را به یک لایه پایه خنثی اما قابل توسعه تبدیل می‌کند که بستر نوآوری‌های بیشتر را فراهم می‌سازد — آن هم بدون نیاز به بریج‌ها یا لایه‌های اجرایی خارجی. در نتیجه، توسعه‌دهندگان می‌توانند مستقیماً به داده‌های بومی بیت‌کوین دسترسی داشته و اپلیکیشن‌های پیچیده‌تری را روی همین شبکه فعال کنند.
توسعه‌دهندگان آلکانز، که پیش‌تر در ساخت زیرساخت‌های دیفای بر بستر اتریوم فعال بوده‌اند، معتقدند که بیت‌کوین نباید صرفاً یک ذخیره ارزش باشد. آن‌ها بیت‌کوین را به‌عنوان لایه‌ای برای تسویه قراردادها و اجرای اپلیکیشن‌های کاملاً پویا (Fully Expressive) می‌بینند — یعنی شبکه‌ای که می‌تواند فراتر از انتقال ساده توکن‌ها عمل کند و از کارکردهایی مانند بازارسازهای خودکار (AMM)، استیکینگ، وام‌دهی و سواپ NFTها نیز پشتیبانی کند.
در حالی که راه‌اندازی اوردینالز در سال ۲۰۲۳ موجی از فعالیت فرهنگی و اقتصادی را به بیت‌کوین آورد، به گفته الک تاگارت، یکی از بنیان‌گذاران آلکانز، مفهوم واقعی “ترکیب‌پذیری (Composability)” — یعنی امکان تعامل مؤثر و یکپارچه اجزای مختلف — تا پیش از آلکانز در این شبکه محقق نشده بود. او می‌گوید:
آلکانز نتیجه سال‌ها تحقیق و باور به آینده بیت‌کوین است. این پروتکل نشان می‌دهد که بیت‌کوین برای پیشرفت نیازی به تقلید از اتریوم ندارد. آلکانز یک سیستم بومی است؛ ساخته‌شده برای آن‌هایی که به بیت‌کوین باور دارند.
این رویکرد، بیت‌کوین را وارد مرحله‌ای می‌کند که در آن، نه‌تنها به‌عنوان دارایی، بلکه به‌عنوان زیرساختی برای ساخت آینده غیرمتمرکز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نحوه عملکرد آلکانز
پروتکل آلکانز (Alkanes) ساختار داده‌ای جدیدی به نام پروتواستون (Protostones) معرفی کرده است که عملکردی مشابه Runestones در پروتکل رونز (Runes) دارد. هر پروتواستون می‌تواند چندین پیام مختلف را در خود ذخیره کند و به همین دلیل، فراتر از وظایف ابتدایی مانند صدور، ساخت، سواپ، مینت و سوزاندن توکن عمل می‌کند. تمامی این عملکردها از طریق سیستم ران‌تایم WebAssembly رمزگذاری و اجرا می‌شوند.
در معماری آلکانز، هر دارایی نه‌فقط به‌عنوان یک توکن، بلکه به‌عنوان یک قرارداد هوشمند نیز در نظر گرفته می‌شود. این پروتکل با بهره‌گیری از الگوی فکتوری (Factory Model) استقرار قراردادها را کارآمدتر و بهینه‌تر کرده است. به جای نوشتن قرارداد جدید برای هر دارایی، توسعه‌دهندگان تنها پارامترهای مدنظر خود را به یک قالب استاندارد ارائه می‌دهند. این روش هم فرآیند توسعه را ساده می‌کند و هم مصرف فضای بلاک و هزینه تراکنش را کاهش می‌دهد.
در اکوسیستم آلکانز، همه دارایی‌ها—چه قابل‌تعویض و چه غیرقابل‌تعویض—در قالب توکن تعریف می‌شوند. توکن‌های NFT در این سیستم با نام «اوربیتال (Orbital)» شناخته می‌شوند؛ استانداردی که توسط جامعه کاربران توسعه داده شد و پس از راه‌اندازی اولیه پروتکل شکل گرفت. توکن‌های قابل‌تعویض آلکانز نیز به‌دلیل پشتیبانی کامل از قراردادهای هوشمند و ترکیب‌پذیری بالا، قابلیت‌هایی در سطح توکن‌های استاندارد ERC-20 اتریوم دارند.
نخستین دارایی‌ای که بر بستر آلکانز ساخته شد، توکنی به نام Diesel بود که بازتابی از الگوی صدور بیت‌کوین است. این توکن از طریق بلاک‌های بیت‌کوین و با استفاده از یک آپ‌کد ویژه که پاداش‌های بلاک را دنبال می‌کند، مینت می‌شود. چرخه صدور Diesel با هاوینگ بیت‌کوین هماهنگ است.
یکی از تفاوت‌های بنیادین آلکانز با رونز یا استاندارد BRC-20 در نحوه نام‌گذاری توکن‌هاست. در آلکانز، نام توکن‌ها منحصربه‌فرد جهانی نیستند. هر توکن یک شناسه یکتا دارد، بنابراین امکان ایجاد توکن‌هایی با نام‌های مشابه (مثلاً “Methane”) اما با شناسه‌های متفاوت وجود دارد. این ویژگی جلوی مشکل رایج تصرف نام (Name Squatting) را می‌گیرد.
از میان مجموعه‌های NFT شناخته‌شده روی آلکانز می‌توان به “Alkane Pandas” اشاره کرد که جامعه‌ای پرانرژی و وفادار دارد. همچنین مجموعه “Oyly on Alkanes” که به‌عنوان نخستین مینت رایگان این پلتفرم شناخته می‌شود، از نقاط عطف اولیه در رشد این اکوسیستم به شمار می‌رود.
هدف بعدی آلکانز چیست؟
تیم توسعه‌دهنده پروتکل آلکانز (Alkanes) در حال طراحی و پیاده‌سازی یک بازارساز خودکار (AMM) بومی است که به‌طور مستقیم با این پروتکل سازگار باشد. علاوه‌بر این، آن‌ها همکاری خود را با پروژه‌های مختلف در اکوسیستم بیت‌کوین گسترش داده‌اند. از جمله این همکاری‌ها می‌توان به پروژه‌های استیبل‌کوین مانند Bound، مرورگرهای بلاکچین مانند Ordiscan و Unisat، کتابخانه‌های کیف پول نظیر LaserEyes و پروتکل‌های دیفای اشاره کرد. این تلاش‌ها بستری فراهم می‌کند تا توسعه‌دهندگان بتوانند اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز فول‌استک را تنها با استفاده از زیرساخت‌های بومی بیت‌کوین طراحی و اجرا کنند.
به گفته الک تاگارت، یکی از بنیان‌گذاران آلکانز، هدف این اپلیکیشن‌ها اثبات عملی قدرت زیرساخت آلکانز است؛ اینکه توسعه‌دهندگان اکنون می‌توانند بدون نیاز به لایه‌های اضافی یا بریج، مستقیماً بر بستر بیت‌کوین، اپ‌های غیرمتمرکز واقعی و کارا بسازند.
از سوی دیگر، شرکت Oyl، سازنده آلکانز، موتور ایندکس‌گذاری اختصاصی خود با نام Metashrew را به همراه تمام زیرساخت‌های مرتبط با آن به‌صورت نرم‌افزار متن‌باز (Open Source) در دسترس عموم قرار داده است. این اقدام فرصتی ارزشمند در اختیار توسعه‌دهندگان قرار می‌دهد تا در بررسی کدها، فورک پروژه و رشد بلندمدت این پروتکل مشارکت فعال داشته باشند.
پروتکل آلکانز در بلاک شماره ۸۸۰۰۰۰ و در ابتدای سال ۲۰۲۵ راه‌اندازی شد. نخستین قرارداد مستقرشده روی این بستر، توکن Diesel بود که آغازگر فعالیت عملی پروتکل به‌شمار می‌رود. اگرچه مینت عمومی این توکن کمی بعد، در اوایل مارس انجام شد، اما سازوکار آلکانز به‌گونه‌ای طراحی شده بود که از همان بلاک نخست قادر به اسکن و پردازش پیام‌ها و آغاز مینت باشد.
از زمان آغاز به کار، آلکانز مسیر رشد ارگانیک و جامعه‌محور را در پیش گرفته است. مشارکت توسعه‌دهندگان متن‌باز در گسترش این پروتکل نشان می‌دهد که جامعه بیت‌کوین به‌دنبال خلق زیرساختی پایدار، ترکیب‌پذیر و منسجم بر بستر زنجیره اصلی است.
تاگارت در این‌باره می‌گوید:
«هدف آلکانز صرفاً معرفی یک استاندارد توکن جدید نیست؛ بلکه ما می‌خواهیم زیربنایی ایجاد کنیم که در آن، ترکیب‌پذیری، نقدشوندگی و حاکمیت واقعی در دل خود بیت‌کوین محقق شود.»
سوالات متداول
-
آلکانز چیست؟
متاپروتکلی روی بیت‌کوین که امکان اجرای قراردادهای هوشمند را به صورت بومی فراهم می‌کند.
-
آیا آلکانز نیاز به لایه دوم یا بریج دارد؟
خیر، آلکانز مستقیماً روی لایه پایه بیت‌کوین اجرا می‌شود.
-
چه نوع قراردادهایی روی آلکانز اجرا می‌شوند؟
قراردادهای هوشمند مبتنی بر ماشین مجازی وب‌اسمبلی (WASM).
-
آلکانز چه تفاوتی با اوردینالز و رونز دارد؟
آلکانز تمرکز بر قراردادهای هوشمند و برنامه‌پذیری پیشرفته دارد، در حالی که اوردینالز و رونز بیشتر برای صدور و انتقال توکن هستند.
-
توکن‌های NFT در آلکانز چه نامی دارند؟
توکن‌های NFT با استاندارد «اوربیتال (Orbital)» شناخته می‌شوند.
-
آیا نام توکن‌ها در آلکانز منحصربه‌فرد است؟
نام‌ها منحصربه‌فرد نیستند، اما هر توکن شناسه یکتا دارد.
-
آلکانز از چه ساختار داده‌ای استفاده می‌کند؟
ساختار داده‌ای جدیدی به نام «پروتواستون (Protostones)».
-
اولین توکن منتشر شده روی آلکانز چیست؟
توکن «Diesel» که با چرخه هاوینگ بیت‌کوین هماهنگ است.
-
آلکانز چه امکاناتی برای توسعه‌دهندگان فراهم می‌کند؟
استقرار آسان قراردادها، صرفه‌جویی در کارمزد و فضای بلاک، دسترسی مستقیم به داده‌های بیت‌کوین.
-
هدف اصلی آلکانز چیست؟
ایجاد بستری برای قراردادهای هوشمند، ترکیب‌پذیری و توسعه اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز روی بیت‌کوین.
سخن پایانی
آلکانز (Alkanes) متاپروتکلی پیشرفته است که توسط شرکت Oyl بر بستر بیت‌کوین توسعه یافته است. هدف این پروتکل فراهم کردن زیرساختی است که توسعه‌دهندگان بتوانند بدون نیاز به لایه‌های اجرایی خارجی یا بریج‌ها، قراردادهای هوشمند، اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز، توکن‌ها و NFTها را به‌طور بومی روی شبکه بیت‌کوین ایجاد کنند. آلکانز قصد ندارد جایگزین استانداردهایی مانند اوردینالز یا رونز شود، بلکه هدف آن تکمیل و رفع محدودیت‌های ساختاری بیت‌کوین در کنار این پروتکل‌هاست.
ممنون که تا پایان مقاله”متا پروتکل آلکانز چیست؟“همراه ما بودید
نظرات کاربران